De wet DBA: Een kans? Of een gemiste kans?

Als zzp’er in de zorg sta je midden in een debat dat steeds vaker een verkeerd uitgangspunt heeft. Zorgbestuurders noemen de Wet DBA een “grote kans” voor de sector, maar laten daarbij essentiële reflectie en verantwoordelijkheid achterwege. De vraag is of deze wet een kans mag worden genoemd zolang het echte probleem niet wordt aangepakt: het gebrek aan goed werkgeverschap.

Niet de zzp-er, maar slecht werkgeverschap bracht ons hier
Het is belangrijk om één ding helder te stellen: niet de zzp’ers hebben de zorgsector in deze positie gebracht. Het probleem ligt niet bij zelfstandigheid, maar bij het langdurige onvermogen van zorgorganisaties om een aantrekkelijke werkomgeving te creëren. Slecht werkgeverschap heeft een situatie gecreëerd waarin professionals massaal uit loondienst zijn gestapt. De keuze voor zelfstandigheid was voor velen geen luxe, maar een noodzaak. De uitstroom uit dienstverband is daarmee het échte probleem. Die uitstroom is gigantisch en omvat tienduizenden zorgprofessionals die de sector volledig hebben verlaten. Toch richten bestuurders hun pijlen vooral op de kleine groep die nog wel buiten het vaste dienstverband werkt: zzp’ers. In plaats van de kern van de crisis te adresseren: waarom zijn zoveel professionals ooit vertrokken, moet het zzp-schap aangepakt worden.

Lege oproepen en paternalistische reflexen
De oproep van bestuurders om zzp’ers terug te halen naar loondienst klinkt hol en paternalistisch. Het lijkt alsof ze zeggen “Kom terug, want we hebben je nodig,” zonder eerst te erkennen waarom mensen überhaupt zijn vertrokken. Het toont een gebrek aan respect, reflectie en een gemiste kans om echt naar de zorgprofessional te luisteren.

Bestuurders suggereren dat ze stappen willen zetten in moderner werkgeverschap, maar hun daden blijven uit. Hoe kun je professionals oproepen zich aan te sluiten bij een systeem dat nog steeds niet fundamenteel is veranderd? Eerst moet je bewijzen dat je als werkgever de basis op orde hebt.

Dit betekent wat ons betreft:
Eerlijke beloning: Sluit de loonkloof en waardeer zorgprofessionals naar hun werkelijke waarde.
Flexibiliteit: Geef ruimte voor individuele roosters en voorkeuren.
Erkenning: Zie zorgmedewerkers niet als radertjes in een systeem, maar als mensen met eigen behoeften en ambities.

De kern: Het probleem is slecht werkgeverschap, niet zzp-ers
Het narratief rondom “schijnzelfstandigheid” leidt af van het werkelijke probleem. Zorgprofessionals kiezen bewust voor zelfstandigheid omdat vaste dienstverbanden jarenlang onaantrekkelijk zijn gemaakt. Laat deze mensen met rust. Zij keren niet meer terug in loondienst. Het moratorium op de Wet DBA biedt zorgorganisaties nu een excuus om de schuld bij zzp’ers neer te leggen, in plaats van kritisch naar zichzelf te kijken. De werkelijkheid is simpel: zolang zorgorganisaties geen aantrekkelijk werkgeverschap bieden, zullen professionals blijven uitstromen uit de zorg of blijven zij kiezen voor zzp-schap. Het beperken van zzp’ers is geen oplossing. Het dwingt mensen alleen verder weg van een sector die al kampt met schaarste.

Reflectie en verantwoordelijkheid
De tijd van praten is voorbij. Zorgorganisaties moeten verantwoordelijkheid nemen voor hun rol in het ontstaan van de zzp-explosie. Dit betekent meer dan mooie woorden en beloftes. Een inhoudelijk en welgemeend excuus en uitleg over waarom men al ruim 30 jaar heeft gefaald om zich een goed werkgever te tonen door te acteren naar de behoeften van de zorgprofessionals. Daarnaast zichtbare, meetbare en concrete acties zoals:

1. Creëer eerst fundamenteel aantrekkelijk werkgeverschap: Los de structurele problemen op voordat je zzp’ers oproept om terug te keren.
2. Focus op het grote plaatje: De groep zzp’ers in de zorg is slechts een klein percentage van de uitstroom. Er is een veel grotere uitdaging: hoe krijg je de tienduizenden professionals die de zorg volledig hebben verlaten weer terug?
3. Luister echt naar zorgprofessionals: Stop met paternalistische oproepen en ga de dialoog aan. Wat hebben professionals nodig om weer vertrouwen in loondienst te krijgen?

Conclusie: Geen kans zonder actie
Zolang zorgorganisaties hun eigen beleid niet kritisch herzien, is het spreken over de Wet DBA als een “kans” misleidend. Eerst moet je het fundament op orde hebben. Pas als zorgprofessionals zich gewaardeerd voelen, eerlijk betaald worden en flexibiliteit krijgen, kunnen loondienstverbanden aantrekkelijk worden. Als zzp’er in de zorg sta je symbool voor de transformatie die deze sector nodig heeft. Laat je niet misleiden door retoriek die de schuld bij jou legt. Weet dat jouw keuze voor zelfstandigheid een reflectie is van hoe het systeem heeft gefaald. En weet dat jij een essentiële rol speelt in het afdwingen van de veranderingen die de sector zo hard nodig heeft.

Ben jij zelfstandig ondernemer in de zorg? Word dan lid van VZOZ – Vereniging Zelfstandig Ondernemers in de Zorg. Lid worden van VZOZ doe je via deze link.